در دنیای کودکان امروزی، رسانه‌ها نقش زیادی در پر کردن اوقات فراغت آن‌ها دارند. زندگی آپارتمان‌نشینی و فضاهای کم برای انجام فعالیت‌های فیزیکی و بازی‌های دسته‌جمعی، نداشتن هم‌بازی و دوره پاندمی کرونا و قرنطینه‌ها باعث شده است که آن‌ها بیشتر به تلویزیون و پخش‌های نمایش اینترنتی وابسته شوند. برخی از خانواده‌ها از این وابستگی اجباری پیش‌آمده بسیار نگران هستند و برخی دیگر برای فرصت انجام امور در زمان تماشای تلویزیون کودک بسیار راضی هستند. در این مقاله قصد داریم به این دو گونه نگاه متفاوت در رشد و تربیت کودک بپردازیم و فواید و مضرات تلویزیون برای کودکان را مورد بررسی قرار دهیم. اگر دوست دارید پدر و مادری آگاه باشید، پیشنهاد می‌کنیم تا آخر این مطلب با ما همراه باشید.
فواید تماشای تلویزیون توسط کودکان
تماشای تلویزیون از چندین جنبه می‌تواند تأثیرات مثبت در رشد فکری و حتی جسمی کودک داشته باشد. از جمله موارد مثبت تماشای تلویزیون بر کودکان آموزش، یادگیری و اجتماعی شدن او است.
آموزش و یادگیری
خوشبختانه برنامه‌های مخصوص کودکان در شبکه‌های تلویزیونی تهیه و پخش می‌شوند که متناسب با نیازها و ذهن پرسشگر کودک است. این برنامه‌های کودک زیر نظر روانشناسان کودک تهیه می‌شوند؛ زیرا آموزش به کودکان، نیاز به آگاهی از ذهن و رفتار آن‌ها دارد. برنامه آموزشی مناسب کودک آن است که بتواند از لحاظ دیداری و شخصیت‌ها برای او جذابیت داشته باشد و به اموری بپردازد که هرروزه کودک با آن مواجه است. به این نوع آموزش، آموزش غیرمستقیم گفته می‌شود که تأثیر یادگیری کودک به این روش بیشتر است. او از طریق تلویزیون می‌تواند با مشاغل مختلف و ابزارهای آن، بازی‌های مختلف، رفتارهای درست و غلط و خیلی از موارد آموزشی دیگر آشنا شود.
اجتماعی شدن
این تصور که کودک با تماشای تلویزیون منزوی می‌شود تا حدی اشتباه است؛ زیرا این موضوع به میزان تماشای تلویزیون کودک در روز بستگی دارد. در صورت کنترل زمان تماشای او، تلویزیون می‌تواند کودک را با نقش‌های موجود در خانواده مثل پدر، مادر، خواهر، برادر و دیگر اعضای خانواده و فامیل آشنا کند. با شیوه آغاز یک رابطه با دیگران همان سلام و احوالپرسی کردن، دست دادن، خرید کردن و بسیاری از موارد دیگر آشنا می‌شود و حتی دایره لغات کودک در زمان ارتباط اجتماعی بسیار گسترده‌تر می‌شود.
اثرات منفی تماشای تلویزیون بر کودکان
اثرات منفی تلویزیون بر کودک به دلیل تماشای ساعت‌های طولانی و همچنین محتواهای غیر مناسب بروز می‌کند. از جمله موارد منفی تماشای تلویزیون می‌توان به مشکلات روحی و روانی، مشکلات جسمی و کاهش فعالیت مغزی اشاره کرد.
مشکلات روحی و روانی
زمانی که کودک برنامه‌هایی را مشاهده می‌کند که متناسب با فرهنگ عامه جامعه یا بر اساس سن او نباشد، به کودکی پرخاشگر، عصبی، ترسو و بدون اعتمادبه‌نفس تبدیل می‌شود. صحنه‌هایی که دارای خشونت کلامی و فیزیکی هستند کودک را به سمت پرخاشگری و عدم کنترل احساسات سوق می‌دهد (ما در رابطه با پرخاشگری کودکان در مقاله عوامل پرخاشگر شدن کودک به طور مفصل صحبت کرده‌ایم).
تماشای صحنه‌های تاریک و ترسناک یا مورد ظلم واقع‌شدن شخصیتی که موردعلاقه او است، کودک را دچار نگرانی و اضطراب می‌کند. بعضی از این صدمات روحی و روانی منجر به بروز مشکلات جدی در بزرگ‌سالی می‌شوند.
مشکلات جسمانی
تماشای بیش‌ازحد تلویزیون باعث عدم تحرک کافی کودک می‌شود که این عدم تحرک منشأ بروز چاقی و مشکلات جسمی دیگرمی شود. یکی دیگر از مشکلات تماشای تلویزیون در ساعت‌های طولانی کاهش بینایی کودکان است.
کاهش فعالیت مغزی
در زمان مشغول بودن کودک به تماشای تلویزیون مغز او غیرفعال است. هر چه زمان تماشای تلویزیون بیشتر شود مغز نیز فعالیت کمتری دارد، در نتیجه باعث کاهش هوش و یادگیری او می‌شود.
وظایف پدرها و مادرها
- ساعت تماشای کودک را محدود کنید.
- اجازه تماشای محتوای برنامه‌هایی را بدهید که متناسب سن او باشد.
- آن‌ها را تشویق به فعالیت‌های بدنی کنید.
- گاهی با کودک به تماشای تلویزیون بنشینید و با او در رابطه با رفتارهای مثبت و منفی شخصیت‌ها صحبت کنید.
نتیجه‌گیری در مورد فواید و مضرات تلویزیون برای کودکان
تماشای تلویزیون می‌تواند اثرات مثبت و منفی زیادی برای کودک به همراه داشته باشد. اما این فواید و مضرات تلویزیون برای کودکان می‌تواند با کنترل پدرها و مادرها به بهترین شکل ممکن مدیریت و کنترل شود و به این طریق اثرات منفی حاصل از تماشای تلویزیون را کاهش داد. با توجه به آگاهی که پیداکرده‌اید، اجازه چند ساعت تماشای تلویزیون به کودک خود را می‌دهید؟