بازیها به طور عام دارای یک بار فرهنگی هستند. بازی‌های بومی، قبیله‌ای، محلی و سنتی ایرانی علاوه بر بار فرهنگی، از جذابیت و تنوع بالایی نیز برخوردار هستند. در این مقاله قصد داریم شما را با بازی های سنتی و محلی ایرانی در برخی از استان ها آشنا کنیم.
بازی های سنتی و محلی ایرانی
با توجه به پهناوری اقلیمی، قومی و قبیله‌ای در ایران، انواع بازیها با هدف‌های خاص طراحی شده و میان مردم رایج بوده است.
بالغ بر صد و پنجاه نوع بازی سنتی در ایران وجود داشته که به مرور زمان و تغییر شیوه‌‌های زندگی، نسل امروز با بسیاری از آنها بیگانه است. این بازیها به دو گروه فضای باز و فضای بسته تقسیم بندی شده و این امکان را مهیا می‌کند که در هر مکان و شرایطی افراد بتوانند از اوقات خود بهترین بهره را ببرند.
باید این نکته را هم یادآوری کرد که برخی از بازیها به لحاظ اجتماعی، فرهنگی و مذهبی در اکثر نقاط ایران مشترک بوده‌اند.
بازی‌های بومی محلی، ریشه در سنت‌های دیرینه‌ی مردم ایران دارند. اما امروزه دلایلی چون استفاده از وسایل ارتباط جمعی، بازی‌های رایانه‌ای و ورزش‌های جدید امکان پرداختن به بازی‌های محلی را به حداقل ممکن کاهش داده و می‌توان گفت: این بازیها به دست فراموشی سپرده شدند؛ در این جا سعی داریم برشی از بازی های سنتی و محلی در استان‌های مختلف را در کنار هم یادآوری کرده و شرح دهیم تا این بازیها و رسم‌های قدیمی به دست فراموشی سپرده نشوند.
بازی‌های محلی استان اصفهان
این استان که بین شهرهایش تفاوت آب و هوایی بسیار زیادی می‌توان یافت، بازی‌های محلی زیادی دارد از جمله:
- چوقاپى:
این بازی یکی از بازی‌های مشهور در اصفهان است. این بازی در اکثر استان‌های کشور با نام‌های مختلف و متفاوت شناخته می‌شود مثل الک دولک در تهران.
- عمو یادگار:
این بازی هم در اصفهان مرسوم بوده است، بازی به این صورت است که یک بازیکن خم می‌شود و به دیوار تکیه می‌کند. بازیکن دیگر پشت او قرار می‌گیرد و با دست چشم‌های بازیکن اول را می‌گیرد و از او می‌پرسد: آش جو خورده با ماس و خیار عمو یادگار خوابی یا بیدار؟ بعد بازیکن اول باید حدس بزند چشم‌های بازیکن دوم باز یا بسته است، یا یکی باز و یکی بسته است. برای همین بازیکن اول می‌گوید: خواب خواب یا بیدار بیدار، خواب و بیدار..! اگر حدس درست بود جاها عوض می‌شود. - بازى با چوب:
این بازی در منطقه خوانسار رواج دارد که در آن از دو چوب و مقداری سنگ استفاده می‌شود. بچه ها به دو گروه تقسیم می‌شوند. سپس سنگ‌ها به عنوان دروازه یا گل در دو طرف زمین قرار داده می‌شوند. هر کدام از گروه‌ها با چوب بلندی که دارند سعی می‌کنند که چوب کوچک را از میان دروازه گروه دیگر عبور دهند پ. - لَپَربازى:
در ابتدا دایره‌ای کشیده می‌شود و تعدادی سنگ داخل دایره گذاشته می‌شود. آن وقت خطی کشیده می‌شود و بازیکنان پشت آن قرار می‌گیرند. هر کدام از بازیکنان سعی می‌کنند با سنگ‌های لپر که صاف و تخت هستند به سنگ‌های داخل دایره ضربه بزنند و آن سنگ‌ها را از دایره خارج کنند .
بازی‌های محلی استان مازندارن
خطه شمال بازی‌های جالب و دیدنی و بسیار شادی دارد مانند:
- کشتی لوچو :
این بازی، یکی از بازی های سنتی و محلی ایرانی است که در جشن‌ها و مراسمات در مازندران اجرا می‌شود. این بازی در اصل همان کشتی گرفتن است اما میان افراد مبتدی. زیبایی این بازی در این است که در تمام مراحل مسابقه موسیقی محلی نواخته می‌شود، در انتها هم به فرد برنده یک راس گاو هدیه می‌دهند.
- گردو بازی یا آغوزکا:
در این بازی گردوها دو به دو روی هم چیده می‌شوند و بازیکنان با گردویی دیگر که به آن تیره می‌گویند، سعی می‌کنند به گردوها ضربه بزنند. اگر کسی توانست به گردوها ضربه بزند بقیه باید سعی کنند که گردوی او را بزنند. هر کسی موفق شد صاحب همه گردوها می‌شود، در غیر این صورت نفر اول همه گردوها را جمع می‌کند. - چلیک مارکا :
دو گروه بازیکن، دو تکه چوب یا چلیک و چوب بزرگ یا مارکا نیاز است؛ گروه اول ، چوب چیلک را روی گودال قرار می دهند و با چوب بزرگ زیر آن می‌زنند و به سمت بالا پرتاب می‌کنند. چوب هر گروه که مسافت بیشتری برود آن گروه برنده است.
ایران در هرنقطه‌ای بازی‌های بومی و محلی زیادی دارد. تمام این بازیها حس و روحیه پویایی را در آدم‌ها زنده می‌کنند و حیف است که این بازیها به دست فراموشی سپرده شوند.
در شهر و روستای شما بازی‌های محلی اجرا می‌شوند؟!
در مقاله‌های بعدی سعی می‌کنیم استان‌های دیگر و بازی‌های آنها را برای شما یادآوری کنیم.
راستی در مقاله سرگرمی های شب یلدا هم چند بازی و سرگرمی معرفی کرده‌ایم که مطالعه آن خالی از لطف نیست.