سوزن ها هم دنیای بزرگی دارند. این را زمانی که قصد داشتم به عنوان تازه عروس جعبه خیاطی خود را تکمیل کنم و به عنوان عروس خوش سلیقه و هنرمند خودم را معرفی کنم، متوجه شدم. انواع سوزن های خیاطی در این دنیا وجود دارند که من تا آن روز تنها با یک نوع از این سوزن ها آشنا بودم.
آغاز قصه ی آشنایی با سوزن ها
وارد مغازه خرازی شدم، دنیای رنگی خرازی همیشه برایم جالب بود. خانم میانسالی در حال خرید بود. به نظر می آمد خیاط ماهری باشد، این را از مارک‌ها، ابعاد، رنگ و حتی اسم‌هایی که من تا آن روز نشنیده بودم متوجه شدم. من هم از فرصت استفاده کردم و به ویترین مغازه نگاه کردم. انگار با نخ‌ها و دکمه‌های رنگی به دنیای دیگری سفر کرده بودم. یک دفعه با صدای فروشنده به خود آمدم، دخترم چه چیزی نیاز دارید؟ گفتم: سوزن خیاطی برای تکمیل جعبه خیاطی جهیزیه‌ام. تبریک گفت و بعد پرسید چه نوع سوزن هایی برای این جعبه نیاز داری؟ گفتم سوزن ها؟ فروشنده و خانم خیاط ماهر لبخندی زدند و گفتند: روی صندلی بنشین تا با دنیای سوزن ها آشنا شوی!
انواع سوزن های خیاطی
فروشنده شروع به صحبت کرد و گفت: خیلی قدیم‌ها سوزن از عاج فیل، چوب و استخوان درست می‌شد تا این‌که رومی‌ها از آهن و برنز و اروپایی‌ها از فولاد توانستند سوزن بسازند. ساخت سوزن با این همه پیشرفتی که الان می‌بینید، باز هم آسان نیست در حال حاضر هم سوزن های خیاطی ساخت فرانسه و انگلیس معروف هستند. بعد از آن هم خانم خیاط ادامه داد و گفت: سوزن ها به‌طورکلی به دو دسته بر اساس کاربرد و شکل نوک تقسیم‌بندی می‌شوند.
انواع سوزن های خیاطی از نظر کاربرد
خانم خیاط در مورد انواع سوزن ها و کاربردشان ادامه داد و گاهی هم آقای فروشنده حرف‌های ایشان را تکمیل و تایید می‌کرد. خانم خیاط گفت: دخترم سوزن ها از لحاظ کاربرد به سه دسته ته گرد، دستی و چرخ‌خیاطی تقسیم‌بندی می‌شوند.
سوزن ته گرد
سر این نوع از سوزن تیز و سر دیگر آن برجسته شده یا همان گرد است. قسمت تیز آن برای فرورفتن در پارچه و ته گرد آن برای ثابت شدن سوزن به کار می‌رود. از سوزن ته گرد در خیاطی برای متصل نگه‌داشتن دو تکه پارچه به کار می‌رود.
سوزن دستی
از سوزن دستی برای دوخت و دوز با دست استفاده می‌شود. سوزن های دستی تنوع زیادی دارند از جمله:
– سوزن لحاف‌دوزی
این سوزن در دو شماره ۸ و ۱۰ موجود است و اندازه بلند و ضخامت آن برای لحاف‌دوزی کاربرد خوبی دارد.
– سوزن پلاستیکی
از نام این سوزن کاملا پیدا است، که جنس آن پلاستیکی می باشد. سوزن پلاستیکی محکم و ارتفاع بلندی دارد. از این سوزن هم برای دوخت پنل‌های پلاستیکی و مکرومه‌بافی استفاده می‌شود.
– سوزن جوال‌دوز
سوزنی ضخیم، بلند و دارای سوراخ بزرگ است. سوزن جوال‌دوز را برای دوخت پارچه‌های ضخیم به کار می‌رود.
– سوزن تشک‌دوزی
برای دوخت تشک از این سوزن که انعطاف زیادی ندارد، اما محکم است استفاده می‌شود.
– سوزن گل‌دوزی
این سوزن متوسطه و برای گل‌دوزی، گوبلن و چرم‌دوزی استفاده می‌شود. اینجا فروشنده حرف خانم خیاط رو تکمیل کرد و گفت: این سوزن تیز نیست.
– سوزن روبان دوزی
سوزن روبان دوزی هم شبیه گوبلن‌دوزی است و در دو نوع معمولی و قاشقی موجود است.
– سوزن سرمه‌دوزی
سوزن سرمه‌دوزی نوک بسیار تیزی دارد و در دو نوع کوتاه و بلند موجود است. برای سرمه‌دوزی و گاهی منجوق‌دوزی هم به کار می‌رود.
خانم خیاط که دید من کمی خسته شدم چند تا سوزن دیگر را خلاصه کرد و فقط نام برد سوزن منجوق‌دوزی، چرم‌دوزی و ژورژو دوزی که برای زیگزاگ‌دوزی مناسب است از انواع دیگر سوزن های دستی هستند. در همین بین هوای پاییزی رخ خودش را نمایان کرد و نم‌نم باران شروع به باریدن کرد. فروشنده که گویا خودش هم خسته شده بود از سماوری که ته مغازه قل‌قل می‌کرد، برای ما چایی ریخت و گفت به آخرهای قصه رسیدیم چیزی باقی نمانده است.
سوزن چرخ خیاطی
من که فکر می‌کردم سوزن چرخ‌خیاطی تنها یک نوع است، خواستم سریع چای را تمام کنم و قبل از شدت گرفتن باران زود به منزل برگردم؛ اما انگار داستان سوزن ها تمامی نداشت. خانم خیاط ادامه داد:
– سوزن DC
این نوع سوزن طول کوتاهی دارد و برای چرخ‌های سر دوز مناسب است.
– سوزن DB
برای چرخ‌های راستا دوز و ضخیم‌دوزی به کار می‌رود طول آن‌هم تقریبا بلند است.
– سوزن DV
به این نوع سوزن ها میان دوز گفته می‌شود.
– سوزن HA
سوزن HA در چرخ‌های معمولی به کار می‌رود. سوزن چرخ ژانومه، بغل صاف و جادکمه نام‌های دیگر این سوزن هستند.
– سوزن HA/DP
این نوع سوزن برای دوخت پارچه‌های نازک و ظریف مانند ریون، استرچ و کشی مناسب است
– سوزن پس‌دوزی
دارای سر کج است و در چرخ‌های صنعتی به کار می‌رود.
انواع سوزن های خیاطی از نظر نوک
خانم خیاط که گویا خودش نیز دیرش شده بود با عجله ادامه داد. انواع سوزن های خیاطی دارای نوک‌های گرد، تیز و برنده هستند. نوک‌گرد برای پارچه‌های ضخیم و بافت‌های حلقه‌ای مناسب هستند. سوزن های تیز هم برای پارچه‌های تاروپودی و سوزن برنده هم برای چرم و جیر مناسب هستند.
پند آخر داستان انواع سوزن های خیاطی
خانم خیاط که آخرین قلپ چایی را می‌خورد گفت: حالا بگو ببینم تازه‌عروس چه نوع سوزنی به کار شما می‌آید؟ گفتم راستش فکر کنم باید همه این‌ها را بخرم، خندید و با آرزوی خوشبختی، خداحافظی کرد و رفت. فروشنده هم رفت سوزن های خیاطی که خواسته بودم را آماده کند و زیر لب می‌گفت: قصه ما به سررسید اما دوخت‌و‌دوزها ادامه دارد!
حالا که سوزن‌های خیاطی را شناختید، خوب است در مقاله انواع دوخت های هنری ایرانی انواع هنرهای دستی که با این سوزن‌ها انجام می شود را نیز بشناسید.