برای آشنایی با آداب و رسوم شب یلدا در شهرهای مختلف ایران، در مقاله آداب یلدا در ایران به رسم‌های زیبای مخصوص این شب در استان‌های گیلان، کردستان، خراسان و آذربایجان شرقی اشاره کردیم. اما این بار در ادامه مجله اینترنتی آکوکالا، به سراغ شهرهای دیگر رفته‌ایم.
آداب و رسوم شب یلدا در شیراز
مردمان شیراز با گرد هم آمدن فامیل در کنار یکدیگر این شب طولانی را جشن می‌گیرند. سفره‌هایی که در آن آینه، تصویر حضرت علی (ع) و دیوان حافظ خودنمایی می‌کنند. انجیر، خرما، انار، هندوانه و آجیل مشکل‌گشا که شامل نخودچی، قصبک، توت خشک، مغز بادام و گردو، خرک، برنجک و کشمش است نیز خوراکی‌های چیده شده روی سفره شب یلدا هستند.
شیرازی‌ها برای شام شب یلدا هویج‌پلو تدارک می‌بینند. آن‌ها تا نیمه‌های شب در کنار یکدیگر به مشاعره و خواندن ابیات ناب حافظ و تفأل به او می‌زنند. از رسم‌های دیگر آنان قصه‌گویی و فال کلوک یا کوزه است که بیشتر در بین خانم‌ها رواج دارد.
یلدا در اصفهان
نصف جهانی‌ها برای این پدیده طبیعت چله زری و عمو چله را نام‌گذاری کرده‌اند. آن‌ها نیز مانند سایر نقاط ایران در شب چله به خانه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها می‌روند. اصفهانی‌ها معمولا شام شب یلدا را ماهی پلو یا کوفته و گندی تهیه و میل می‌کنند. در اصفهان مرسوم است که اگر شب چله برف باریده باشد، برف و شیره انگور میل کنند. آن‌ها همچنین سفره‌ای به نان سفره شب چله پهن می‌کنند که در آن آجیل‌هایی شامل جوزقندی، خرما، کشمش، گردو، بادام و قیسی است و میوه‌های یلدایی مانند هندوانه، انار و گلابی روی سفره می‌چینند. از سایر رسم‌های این منطقه از ایران در گذشته، پهن کردن لباس‌ها و رختخواب‌ها در هوای آزاد به‌منظور خوش‌آمد گویی به چله زری و عمو چله است.
سیستان و بلوچستان
سیستانی‌ها نیز در این شب با جمع شدن در کنار یکدیگر با تفأل به دیوان حافظ جشن می‌گیرند. انواع شیرینی‌ها خاص منطقه سیستان در این شب تهیه می‌شود. ستو، شیرینک و حلوا از شیرینی‌های شب یلدا هستند. مردم این منطقه بیشتر از محصولات خود در شب یلدا میل می‌کنند، آجیل‌های آن‌ها شامل قلیفی، کماچ، تَجگی، طیفی، خرمالو و تخمه هندوانه سیستانی است. یکی دیگر از رسم‌های آن‌ها خوردن دوشاب است که از خرما و روغن حیوانی تهیه شده است.
آداب و رسوم شب یلدا در استان هرمزگان
مردم هرمزگان برای شب یلدا مراسم و خوراکی‌های مخصوصی دارند. آن‌ها با جمع شدن در کنار یکدیگر و نواختن سازهای بندری، خواندن شاهنامه و حافظ و همچنین تعریف داستان‌های افسانه‌ای به شادی این شب را می‌گذرانند. از تنقلات شب چله در این منطقه می‌توان به کسودنگ و گون، کنجد برشته، نخود و کشمش، نخود برشته و کنگ جوش داده شده دو درخت خرما به نام‌های هلو و زرک نام برد. آن‌ها همچنین غذاهای سنتی مخصوص شب یلدا را برای شام تهیه می‌کنند. نان رگاگ، سوراغ و مهیاوه، هواری ماهی و قلیه ماهی از غذاهای محبوب شب چله در هرمزگان است. در رابطه با شام مخصوص شب یلدا در شهرهای مختلف ایران، می توانید به مقاله غذاهای خاص شب چله مراجعه کنید.
قزوین در شب یلدا
قزوینی‌ها نیز آیین و رسوم بسیار زیبایی در این شب طولانی دارند. بزرگترها با تهیه میوه‌های هندوانه و انار که به اصطلاح شب‌چره نام دارد، این شب را از کوچکترها پذیرایی می‌کنند. اگر در آوردن شب‌چره تعللی صورت بگیرد کوچکترها هم‌صدا با یکدیگر “هر که نیارد شب‌چره- انبارش موش بچره” را سر می‌دهند. آجیل‌ها نیز پای ثابت این شب‌ها در کنار قزوینی‌ها هستند. کشمش، تخمه، گردو و انجیر خشک از تنقلات شب چله در این منطقه هستند. در قدیم مردم قزوین شام شب یلدا کله‌پاچه می‌خوردند و استخوان‌های آن را برای جلوگیری از شته زدن محصولات کشاورزی نگه‌داری یا سوزانده و خاکستر آن را در مزارع پخش می‌کردند.
از رسوم قدیمی این خطه شال انداختن است. در برخی از روستاها پسرهایی که از دخترخانم‌ها درخواست ازدواج داشتند از پشت‌بام شالی را می‌انداختند و اگر خانواده تمایل به این وصلت داشت هدیه‌ای کوچکی مانند جوراب به شال می‌بستند. مردم این سرزمین معتقدند اگر در شب یلدا ننه سرما گریه کند باران، پنبه‌های لحاف او بیرون بریزد برف و اگر گردنبند مروارید او پاره شود، تگرگ می‌بارد.
ما در مطلب دیگری با عنوان پوشاک مناسب شب یلدا از نحوه انتخاب لباس مناسب این شب هم، برای شما گفته‌ایم.
ممنون که تا پایان این بخش همراه ما بودید، شب یلدای بسیار خوبی را برای شما آرزو می‌کنیم.