بِلَک فرایدِی (به انگلیسی: Black Friday) به معنای جمعه سیاه، حراج جمعه در آمریکا بعد از روز شکرگزاری است که عملاً آخرین جمعهٔ ماه نوامبر به‌شمار رفته و آغاز آیین خرید برای کریسمس حساب می‌شود.^[۲] در واقع جمعهٔ سیاه، یک روز تعطیل نیست. اما بیشتر شرکت‌ها این اجازه را به کارکنان خود می‌دهند که این روز را مرخصی گرفته و به خرید سال نو بپردازند. سال‌ها است که این روز، شلوغ‌ترین روز برای فروشنده‌ها است. هر چند آمریکای شمالی محل اصلی رخداد این سنت است، اما همچون بسیاری از سنت‌های دیگر این منطقه، این سنت نیز به کشورهای دیگر سرایت کرده‌است. این روز به قدری اهمیت دارد که فروشگاه‌ها پیش از ساعت ۴ صبح کار خود را آغاز کرده و مردم از همان زمان برای خرید به فروشگاه هجوم می‌آورند و باید تا پیش از آغاز شب خرید کرده باشند.^[۳]

در سال ۲۰۲۲ فروش جهانی جمعه سیاه ۳۱/۲ میلیارد دلار بود. این رقم در سال ۲۰۲۳ به ۳۷/۲ میلیارد دلار (۱۰ میلیارد دلار در آمریکا) رسید که بیشتر آن از خریدهای آنلاین بود.^[۴]

تاریخچه

سده‌ها است که صفت سیاه در فرهنگ‌های مختلف برای توصیف رویدادی بدشگون استفاده می‌شد. در تاریخ آمریکا عبارت «جمعه سیاه» به رسوایی بازار طلا در ۲۴ سپتامبر ۱۸۶۹ اشاره دارد. پس از پایان جنگ داخلی آمریکا بین ایالات متحده آمریکا و ایالات مؤتلفه آمریکا نوبت به دوران دوازده ساله بازسازی آمریکا رسید. بدین ترتیب ایالت‌های شکست خورده جنوبی، مورد بازسازی ایالت‌های شمالی پیروز قرار گرفتند. دو تن از زمین‌خواران آن دوره به نام جِی دیک (Jay Dick) و جیمز فیسک (James Fisk) به واسطه خریدهای عمده در مدتی کوتاه، انحصار موقت طلا را به دست گرفتند. آنها از این طریق سود کلانی به دست آوردند. دولت وقت که به‌موقع متوجه این سوءاستفاده نشد، حجم طلای بالایی را روانه بازار کرد تا قیمت از دست رفته ثابت شود. اما در نهایت، زندگی بسیاری ویران شد و از آن روز به نام جمعه سیاه یاد می‌شود.
منبع  www.fa.wikipedia.org